Antibioticarichtlijnen voor voedsel onderschatten mogelijk het risico op resistentie

Een eerdere ITG-studie ontdekte antibioticaresistente bacteriën in de mond van Belgen die al tientallen jaren geen antibiotica hadden gebruikt. Er ontstond bezorgdheid dat zelfs kleine hoeveelheden antibiotica in voedsel tot resistentie kunnen leiden. Dit is vooral alarmerend voor bacteriën zoals Klebsiella pneumoniae, die bekendstaan om het veroorzaken van ernstige infecties, zoals longontstekingen, en steeds resistenter worden tegen behandeling.

Internationale organisaties zoals het Europees Geneesmiddelen Agentschap (EMA), de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, hebben een limiet ingesteld op de hoeveelheid antibiotica die in voedsel is toegestaan. Deze limiet is er om te voorkomen dat antibiotica nuttige bacteriën in ons lichaam doden. Een nieuw onderzoek, uitgevoerd door het ITG, toont aan dat zelfs concentraties die duizend keer lager zijn dan de limiet kunnen leiden tot antibioticaresistentie.

Om de invloed van antibiotica op resistentie te begrijpen, gebruikten de onderzoekers wasmotlarven. Deze larven worden vaak gebruikt om bacteriële infecties te bestuderen, omdat hun reacties nauw overeenkomen met die bij mensen. Wetenschappers testen stoffen doorgaans eerst op wasmotten, dan op muizen en uiteindelijk op mensen. Deze stapsgewijze aanpak helpt de kloof te overbruggen tussen laboratoriumexperimenten en toepassingen in de echte wereld, omdat levende organismen anders kunnen reageren dan laboratoriumschaaltjes of reageerbuizen.

Verrassend genoeg toonden de experimenten aan dat zelfs een tiende van de 'veilige' hoeveelheid ciprofloxacine, een antibioticum dat vaak wordt gebruikt bij varkens en koeien, resistentie kan bevorderen bij bacteriën in de larven, waardoor infecties onbehandelbaar worden.

De bacteriën die aan de wasmotlarven worden gevoerd, komen niet alleen veel voor bij mensen en dieren, maar veroorzaken ook tal van ernstige infecties. Alarmerend is dat deze bacteriën behoren tot de groep die de grootste kans hebben om resistentie te ontwikkelen tegen behandeling. Bovendien ontdekten de onderzoekers dat een enkele dosis van de ’aanvaardbare’ dagelijkse hoeveelheid van het antibioticum erytromycine in voedsel kan leiden tot resistentie bij de bacterie Streptococcus pneumoniae, de boosdoener achter longontstekingen.

"We onderzoeken momenteel of 'aanvaardbare' doses antibiotica vergelijkbare resistentie veroorzaken bij muizen en mensen," zegt ITG-professor Chris Kenyon. "Als dit het geval is, stel je dan eens voor wat het effect is van de wereldwijde consumptie van deze doses gedurende een mensenleven. Het zou kunnen bijdragen aan de versnelde resistentie die we nu zien," benadrukt Kenyon.

Het onderzoek is kritisch voor de huidige normen voor het gebruik van antibiotica in de voedselproductie en vraagt om een herevaluatie om de toename van onbehandelbare bacteriestammen te voorkomen.